Palamut Meşesi

 

Palamut Meşesi (Q. ithaburensis subsp. macrolepis)

Türkiye’de yayılış gösteren Fagaceae (Kayıngiller) familyasının bir cinsi olan meşelerin yaklaşık 30 türünün meyveleri bir ayrım yapılmaksızın palamut olarak adlandırılmaktadır. Bununla beraber ekonomik önemi olan palamutların elde edildiği türler Quercus cerris L. (Türk meşesi), Q. ithaburensis Decne subsp. macrolepis (Kotschy) Hedge-Yalt (Palamut Meşesi) ve Q.robur L. (Saplı meşe) dir. Palamut meşesi ülkemizde 142.293 ha. alanda yayılış gösterir. Tahmini potansiyeli 31.388.250 ton/yıl’dır. 

Odunu, kabuğu, palamudu kullanılmaktadır. Ayrıca meyveleri, kadehleri ve kadehlerin üzerinde bulunan tırnaklarıda kullanılır. Palamut meşesinin hidrolize olabilen taneni yani sepileyici maddesi vardır. Bu maddenin bulunma oranı meyve, kadeh ve tırnak bölümlerinde farklı olup, pelit % 6-10, kadeh % 27,5, tırnaklar ise % 34-50 civarında gallik tanen içerir. Bunun dışında kadehlerde %10-15 oranında su, meyvelerde ise tanenin dışında şeker (glikoz) bulunmaktadır. Şekerin bulunma oranı da pelitlerde % 9, kadehlerde ise % 2,7 kadardır. Deri sanayiinde toz veya hülasa haline getirilen palamut kadeh ve tırnakları yalnız veya diğer sepi maddeleri ile karıştırılarak kullanılmaktadır. Tekstil sanayiinde de ipekli kumaşların siyaha boyanmasında yararlanılmaktadır. Kadeh ve tırnakların toz haline getirilmesinden sonra su ile muamele edilmesiyle elde edilen hülasa; bal, şeker ya da diğer tatlandırıcılarla tatlandırılmak suretiyle özellikle çocuk ishallerini kesici özelliği olan şurupların imalinde kullanılmaktadır. Palamut hülasasının %70’i sepileyici, % 4’ü glikoz, %1,5’i sakkaroz ve %7,5’i su içermektedir. Dünya deri endüstrisinin yıllık sepi maddesi ihtiyacının %30’u bitkisel sepi maddeleriyle ve bunun da büyük bölümü palamut hülasa ve tozuyla karşılandığı göz önüne alınırsa palamutların ekonomik önemleri hakkında bir fikir edinilebilir. Drog olarak, meyvelerinin ishalleri kısa sürede kesme özelliği vardır. Kadeh ve tırnaklardan elde edilen hülasa ve toz ise midevi ve ishalleri kesicidir. 

TSE tarafından palamut ve palamut tırnakları hakkında 1016 sayılı standart ile 5829 sayılı palamut özü (valeks) hakkında ve 1987 sayılı odun kömürü standartları ortaya konulmuştur. Palamutlar palamut tırnağı, meyvesi ve boyacılıkta kullanılan sepi maddeleri adı altında üç ayrı gümrük tarife pozisyonu ile ihraç edilmektedir. Başta Almanya, İngiltere olmak üzere birçok ülkeye büyük miktarlarda hülasa ve toz halinde işlenmiş ya da yarı işlenmiş olarak da ihraç edilmektedir.