Mazı Meşesi (Q.
İnfectoria)
Fagaceae
(Kayıngiller) familyasının bir cinsi olan meşelerden iki türünün Quercus
infectoria Oliv. ve Q. macrolepis Ky. nin memleketimiz için
büyük ekonomik değeri vardır. Q.infectoria Oliv.’in iki alt türü ülkemizde
bulunmaktadır. Q. infectoria subsp. infectoria (Syn:Q.
thirskana C. Koch, Q. ivsitania sensu et Boiss., Q.infectoria
Qliver subsp. glabra Q. Schwarz) ve Q.infectoria Oliver
subsp. Boissieri (Reuter) Q.Schwarz (Syn; Q.petiolaris Boiss.&Heldr.)
dir. Mazı meşesi ülkemizde 121.604 ha’lık bir alanda yayılış gösterir. Tahmini
potansiyeli 572.400 kg/yıl’dır.
Bitkiye mazı meşesi denilmesine neden olan mazılar,
bu bitkinin tomurcukları içerisine mazı arıları (Cynips galleae-tinctoria)
tarafından açılan kanala bırakılan yumurtalardan çıkan kurtların salgılarının
tomurcuğun dokusunda yaptığı etki sonucu, tomurcukların deforme olmasıyla
meydana gelen patolojik ürünlerdir. Yumurtaların etrafında ince zarlı yağ
maddeleri, şeker ve proteince zengin bir beslenme tabakası ile koruyucu tabaka
meydana gelir. Meşe mazısı (Galla Quercina) 1,5-2 cm. çapında küremsi şekilli çoğunlukla
kısa saplı, çıplak ve üzeri gayri muntazam pürüzlüdür. Mazıları kullanılmaktadır.
Mazılar % 60-70 arasında gallik tanen, % 2-4 gallik asit, ellagik asit, nişasta,
şeker ve kalsiyum oksalat içerir. Gallik asidin esterleri de ilaç sanayiinde
geniş kullanım alanı bulur. Kimya sanayiinde tannik asit elde edilmesinde önemli
bir ham maddedir. % 60-70 oranında sepi maddesi içerdiğinden boya mürekkep, çivit
imalinde fiksatör olarak kullanıldığı gibi kıymetli bir madde olmasından ötürü
sumak yaprakları ile sepilenen derilere toz haline getirilen mazıların
serpilmesi suretiyle derilerin ikinci kez sepilenmesinde kullanılır.
İlaç sanayiinde ise tanenden elde edilen tannik asit özellikle
veterinerlikte dâhilen kullanılan ishal kesici ilaçların bileşimine girmekte,
ender olarak kanamalarda kan kesici özelliğinden yararlanılmaktadır. Kumaş ve yünlerin
boyanmasında, deri tabaklanmasında kullanılmaktadır. İshal ve kanamaları
durdurucu drog özelliklerine sahiptir.
TSE tarafından hazırlanan 1001 sayılı
standardı mevcuttur. En önemli döviz kaynaklarımızdan olan mazılar, başta
Rusya, Belçika, Lüksemburg, Tunus olmak üzere birçok ülkeye ihraç edilmektedir.
Fotoğraf Kaynağı: Orman Genel Müdürlüğü BİYOD Veritabanı
