Kekik

 

Kekik

Çalı ya da çalımsı görünümde ve kokulu olan kekikler, Lamiaceae (Labiatae) (Ballıbabagiller) familyasının bir cinsi olup, ülkemizde 35 türü vardır. Thymus serpyllum L., Thymus vulgaris L. Thymus capitatus L., Thymbrae spicata L. yaygın türlerdendir. Ülkemizde 602.683 ha. alanda yayılış yapar. Tahmini potansiyeli 5.241.458 kg/yıl’dır. 

Dallı çiçekli tepe ve yaprakları kullanılmaktadır. Etken maddeleri ve bulunma oranları; T.serpyllum L.’da, yabani kekik yağı adı verilen uçuk sarı renkli bir uçucu yağ elde edilir. Destilasyon sonunda %0,45-1 oranında uçucu yağ, acı madde, tanen ve flavonlar elde edilir. Bu uçucu yağda ise; P-cymol, karvakrol, timol, pinenler ve seski terpenler bulunmaktadır. Timol ve karvakrol bu karışımın %70’ini teşkil etmektedir. T.vulgaris L.’de, destilasyon sonucunda, %0,40-3,5 oranında uçucu yağ, %10 tanen ile acı madde ve rezin elde edilmektedir. Uçucu yağın, %20-70’ini fenolik maddeler oluşturmakta, bunun da büyük kısmını birbirinin izomeri olan timol ve karvakrol oluşturur. İlaç sanayiinde antiseptik imalatında, bronşlardaki koyu kıvamlı salgıyı sıvılaştırdığından öksürük şuruplarının bileşiminde kullanılır. Antibiyotik etki olarak mikroorganizmaların üremesini geciktirdiği veya tamamen durdurduğu için, ağız antiseptiği olarak gargara yapımında yararlanılmaktadır. Derideki mantar hastalıklarına karşı inhibitör etkisi olduğundan, mantar ilaçlarının bileşiminde de yer almaktadır. Kimya sanayiinde ise, değerli bir kimyasal madde olan timol’un elde edilmesinde kullanılabildiği gibi parfümeri ve kozmetik sanayiinde de banyo köpüklerinin yapımında ve problemli ciltlerin tedavisinde kullanılmaktadır. Drog olarak özelliği, dolaşım uyarıcısı, antispazmatik, idrar söktürücüdür. Düşük dozlarda kullanıldığında balgam söktürücü, yüksek dozlarda alındığında antiseptik ve barsak kurtlarını düşürücü etkisi vardır. 

TSE tarafından 3786 sayılı olarak hazırlanan standartta, kekikler cinslerine göre origanum, thymus ve majoranae olarak üç tipe ayrılmaktadır. Kekik başta Almanya, ABD, Yunanistan olmak üzere toplam 25 ülkeye ihraç edilmektedir.