Geven (Astragalus spp.)
Fabaceae
(Leguminosae) (Baklagiller) familyasının bir cinsi olan Astragaluslar bir veya çok
yıllık, genellikle odunsu bitkilerdir. Ülkemizde kitre zamkı veren Astragalus türleri;
A.aureus Willd, A.gummifer Lab., A.kurdicus Boiss. (Syn: A.stromatades Bunge) ve A.microcephalus
Willd.’dir. Bitkinin ülkemizde yayılış alanı 25.970 ha. dır. Tahmini
potansiyeli ise 203.100 ton/yıl’dır.
Dal ve gövdesinin patolojik değişikliği
sonucunda gövdesinde açılan yaralardan sonra sızan “kitre zamkı” adı verilen
madde kullanılmaktadır. Suda bekletildiğinde şişerek pelteleşen kitre bir
polisakkarit karışımıdır. Suda çözünen kısmını, bir karbonhidrat bileşiği olan
“taragacantin”, suda çözünmeyen kısmını da bassaron teşkil eder. Bassaron daha
komplike yapıya sahip bir madde olup, zamkın % 60-70’ini oluşturur. Zamkın geri
kalan kısmının % 8-10’unu arabin, %2-3’ünü nişasta, % 3’ünü selüloz ve bazı mineral
maddeler oluşturmaktadır. Bugün için ezacılıkta süspansiyon, tablet, pastil
vs.nin imalinde kullanılmaktadır. Ayrıca kâğıt endüstrisinde de yapıştırıcı,
tekstil endüstrisinde de aprelemede ve kumaşlara parlaklık verilmesinde
yararlanılmaktadır. TSE tarafından 523 sayılı standardı yapılmıştır. Odun dışı orman ürünleri içinde önemli döviz kaynaklarımızdan biri olan kitre, Almanya, ABD ve
Fransa başta olmak üzere yaklaşık 14 ülkeye ihraç edilmektedir.
Fotoğraf Kaynağı: Orman Genel Müdürlüğü BİYOD Veritabanı 
