Çam Ağacı

 

Çam (Pinus spp.)

Pinaceae (Çamgiller) familyasından Türkiye’de Pinus brutia Ten. (Kızıl Çam), P.halepensis Miller (Halep Çamı), P.nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe (Kara Çam, Toros Çamı), P.pinea L. (Fıstık Çamı), P.sylvestris L. (Sarı Çam) doğal olarak bulunmaktadır. Karaçam ülkemizde 1.782.159 ha. alanda bulunmakta olup, bunun odunu, reçinesi, kozalağı, kabuğu ve kökünden yararlanılmaktadır. Çıralı çam kök odunu tahmini potansiyeli 555 ton/yıl’dır. 

Kızılçam 2.413.083 ha. alanda yayılış gösterir. Bu türün odunu, reçinesi, kozalağı ve kabuğundan yararlanılır. Reçine tahmini potansiyeli 24.600.000 kg/yıl’dır. Fıstık Çamı ülkemizde 65.914 ha. alanda yayılış yapar. Bu türün tohumları, kabukları, reçinesi, odunu ve kozalağı değerlendirilmektedir. Fıstık çamı kozalağının tahmini potansiyeli 2.545.064 ton/yıl’dır. Değişik çam türlerinin gövdesine yapılan yaralamalar sonucu (terebentin) elde edilir. Terebentinin bileşiminde rezin (%70-90) ve uçucu yağ (%10-28) bulunmaktadır. Solunum ve idrar yolları hastalıklarında kullanılan etkili bir antiseptiktir. Boya ve kağıt endüstrisinde çok kullanılan bir katkı maddesidir. Bazı yakıların (kantarit yakısı gibi) terkibine girer. Türkiye’de yabani olarak yetişen 5 türden elde edilen droglar halen tedavi alanında kullanılmaktadır.

ÇAM FISTIĞI: P.pinea L. türünün kurutulmuş olgun tohumlarıdır. Sabit yağ (% 46 civarında), protein ve selüloz taşır. Bal ile ezilmesi sonucunda elde edilen macun kuvvet verici olarak kullanılmaktadır. Bazı yemeklerin içine girer. Türkiye’nin dış satım ürünlerindendir. 

Fotoğraf Kaynağı: Orman Genel Müdürlüğü BİYOD Veritabanı

ÇAM KABUĞU: Muhtelif pinus türlerinden elde edilen kurutulmuş gövde kabuğudur. Tanen taşıması nedeniyle deri endüstrisinde sepi maddesi ve tedavide kabız yapıcı madde olarak kullanılır.

ÇAM KATRANI: Muhtelif pinus türlerinin dal ve gövde parçalarının kapalı fırınlarda yavaş yavaş yakılması sonucunda elde edilen katrandır. Fenol türevleri ve reçine asitleri taşır. Dâhilen solunum sistemi ve idrar yolları hastalıklarında antiseptik olarak kullanılır. Haricen birçok cilt hastalığına karşı merhem halinde kullanılmaktadır.

ÇAM REÇİNESİ: Çam terebentinin distilasyonu sonucu elde edilen bir rezinadır. Yakı hazırlanmasında kullanılır. Boya ve kâğıt endüstrisinde önemli bir ilkel maddedir.

ÇAM POLENİ: Çam türlerinin olgun sporlarıdır. Bu sporlardan hazırlanan hülasalar ile yapılan müstahzarlar; vitaminler ve enzimler taşımaktadır. Dâhilen kuvvet verici, vücudun dayanıklılığı ve kudretini artırıcı olarak kullanılmaktadır.

ÇAM SOYMUĞU: Yapraklarda meydana gelen öz suyun bitkinin diğer organlarına taşınmasını üstlenmiş olan boruların bulunduğu tabakaya verilen isimdir. Çam soymuğunun kuvvet verici ve özellikle verem hastalığını iyi edici olduğu kanısı halk arasında yaygındır.

ÇAM TEREMENTİ ESANSI: Terebentin veya çam odununun distilasyonu ile elde edilen uçucu bir yağdır. %90 kadar piren taşır. Haricen romatizma ağrılarına karşı, cilde kan toplayıcı olarak ve veteriner hekimliğinde haricen ağrı kesici olarak kullanılmaktadır. Neft yağı ismiyle de tanınır.

ÇAM TOMURCUĞU: Sarıçam bitkisinin kurutulmuş genç tomurcuklarıdır. Reçineli maddeler, uçucu yağ (%1-2), acı madde taşır. Zehirli madde taşımayan, hafif bir idrar söktürücüdür. Solunum sistemi hastalıklarında yumuşatıcı ve balgam söktürücü olarak kullanılır.

ÇAM YAPRAĞI ESANSI: Değişik çam türlerinin yapraklı dal uçlarından su buharı damıtması ile elde edilen hoş kokulu, keskin lezzetli, renksiz ve akıcı bir sıvıdır. Pinenler, silvestren, kadinen, terpinol ve bornil asetat gibi bileşikler taşımaktadır. Dâhilen göğüs nezlesine karşı, balgam söktürücü, yatıştırıcı ve antiseptik olarak alınır. Haricen merhem halinde romatizmaya karşı, ağrıyan yere sürmek suretiyle kullanılır. TSE tarafından 1048 sayılı standartla çam reçinesi, 9342 sayılı standartla çam reçine üretim metodu, 5033 sayılı standartla kızılçam kabuğundan tanen üretimi konuları belirlenmiştir. TS 6382 nolu standartla fıstık çamı tohumunun ekimi standartları ortaya konulmuştur. Çam fıstığı kabuklu ve kabuksuz olarak Lübnan, İtalya, Ürdün, Suudi Arabistan, Kuveyt başta olmak üzere birçok ülkeye ihraç edilmektedir.