Adaçayı (Salvia spp.)
Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasının bir cinsi
olan Salviaların, ülkemizde yaklaşık 90 türünün bulunduğu bilinmektedir. S.officinalis
L., S.cretica L., S.triloba L. (Syn: S.
fruticosa Miller), S.sclarea L. (S.officinalis doğal
olarak bulunmamakta kültürü yapılmaktadır.) yaygın olarak yetişen türlerdir.
Yaprakları kullanılmaktadır. Ada çaylarının türlerine göre etken maddeleri ve
bulunma oranları değişmektedir. Salvia officinalis L.‘nin
destilasyonu sonucunda acı bir madde olan pikrosalvin, saponin, kateşik tanen
ve %1-2,5 oranında uçucu yağ elde edilir. Sarımsı yeşil renkli uçucu yağın ise,
%30-50’si thujon, %15’i sineol ve %10 kadarı da borneol’dur. Salvia
triloba L.’nin yapraklarında ise; triterpenler, salvigenin ve halk arasında
“elma yağı” adı verilen %3 oranında uçucu yağ elde edilir. Bu yağda da %61,8
oranında sineol bulunur.
Ülkemizde 193.726 ha. alanda yayılış gösterir. Tahmini
potansiyeli 1.247.761 kg/yıl’dır. Sanayideki kullanım alanı; ilaç sanayiinde
gargaralar ve şurupların bileşimine girerek boğaz ağrıları ve iltihaplarına karşı
kullanıldığı gibi, dezenfektan, antiseptik olarak, bunun yanında mide ve barsak
spazmlarını çözücü ilaçların yapımında değerlendirilir. Kozmetik sanayiinde de
geniş kullanım alanı bulunmakta, özellikle dinlendirici banyo köpüklerinin imalinde
kullanılmaktadır. Drog olarak özellikleri, yatıştırıcı, midevi, idrar söktürücü,
terletici, dinlendirici, ağız ve boğazlarda antiseptik, dezenfektan özellikleri
vardır. TSE tarafından hazırlanan 4281 sayılı standartta adı çayı iki sınıfa
ayrılmaktadır. Ada çayının başta İtalya, Fransa, Suudi Arabistan olmak üzere
birçok ülkeye ihracatı yapılmaktadır.
Fotoğraf Kaynağı: Orman Genel Müdürlüğü BİYOD Veritabanı